- Merve Karataş
- 7 May
- 2 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 7 May
Adını "personal drug" yani "kişisel ilaç"tan alan, bir doktorun yaygın görülen bir durum için rasyonel yöntemlerle yazmayı seçtiği ilacı belirten konsepttir. Doktorlar bir duruma özel p-druglarını belirlerken belirli standartları göz önünde bulundurmalıdır.

Bu standartlar:
- Etkinlik - Emniyet - Uygunluk - Maliyet
olarak düşünülebilir.
Doktor kendisi bu faktörlerin hangilerine yüzde kaç önem vereceğini belirlemelidir. Muhayyilemizde farazi bir dağılım yaratıp, etkinlik %40, emniyet %30, uygunluk %20 ve maliyet %10 dersek bunun üzerinden kendimize bir p-drug hesaplamamız mümkün olabilecektir.
Diyelim ki şikayet kardiyovasküler. Üç tane ilaç grubumuz olsun: x, y ve z. Bu ilaç gruplarının her birini etkinlik, emniyet, uygunluk ve maliyete göre 10 üzerinden puanlayabiliriz.
X'in etkinliğine 8, y'nin ve z'nin etkinliğine 7'şer puan verelim. İkinci aşama emniyete bakmak olacaktır. X'in yan etkilerinde hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği,sinüs bradikardisi, av blok, impotans, hipoglisemi ve geceleri kabus görme olsun. Y'nin yan etkileri x'in bir alt kümesi iken z'nin yan etkileri baş ağrısı, kızarıklık, mide bulantısı vs. Olsun. Bu durumda x'e 1, y'ye 3 ve z'ye 5 puan verilebilir.
Uygunlukta önem arz edecek olan yaş, cinsiyet, kontrendikasyonlar gibi faktörlerdir. Mesela hasta yaşlıysa unutma sorununun olmaması için ona günde 3 defa değil de 1 defa alması gereken bir ilacı yazmak daha rasyonel olabilir.
X'in kontrendikasyonlarında astım, Raynaud's, diyabet, hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği, bradikardi, karaciğer disfonksiyonu ve av blok olduğunu varsayabiliriz. X'in hızlı etki eden formu enjeksiyon olsun. Y'de kontrendikasyonlar yan etkilere benzer olarak x'in alt kümesi olsun ve o da alternatif olarak enjeksiyon formunda verilebilsin.
Z'nin kontrendikasyonları kalp yetmezliği, anemi, hipotansiyon ve intrakraniyal basınç artışı olsun. Z'nin hızlı etki eden formları enjeksiyona ek olarak sublingual tablet ve sprey olarak tedarik edilebilsin. Bu senaryoda x'e 1, y'ye 6 ve z'ye 8 puan verilebilir.
Son olarak maliyete bakıldığında x en ucuz, y en pahalı olsun. Z'ye baktığımızda sublingual tabletlerin ucuz, diğer formların ise x'e göre pahalı y'ye göre ucuz olduğunu düşünelim. Bu koşullarda x'in maliyet puanı 9 iken y'nin 1, z'nin ise 5 olabilir.
Nihayetinde:
x için: 8 %40 + 1 %30 + 1 %20 + 9 %10 = 4.6 y için: 7 %40 + 3 %30 + 6 %20 + 1 %10 = 5 z için: 7 %40 + 5 %30 + 8 %20 + 5 %10 = 6.5
sonuçlarından yola çıkarak doktor spefisik bir case için p-drugını z olarak belirleyebilir.