- Merve Karataş
- 7 May
- 1 dakikada okunur
Ergot alkaloidleri, halk arasında "çavdar mahmuzu" olarak bilinen Claviceps purpurea adlı mantarın ürettiği bileşiklerdir. Orta Çağ Avrupa’sında insanlar bu mantarla bulaşmış çavdarı tükettikleri için toplu zehirlenmeler yaşanmış; bu durum literatürde "St. Anthony's Fire" olarak anılır.
Alman Rönesansı'nın ressamlarından Matthias Grünewald’ın bu olayı konu alan bir tablosu da vardır.

Bu dönemde insanlar parmaklarını, ellerini ve ayaklarını kaybeder, derileri kararırdı. Halüsinasyonlar, kas spazmları ve şiddetli ağrılar da cabasıydı. Modern tıbbın yokluğunda, bu tür durumlar dini gruplarca sıklıkla şeytanın etkisi ya da ilahi bir ceza olarak yorumlanırdı.
1518'deki dans vebasının da yine ergot zehirlenmesiyle bağlantılı olması güçlü bir ihtimaldir. O yıl bir kadın sokakta kontrolsüzce dans etmeye başlar. Günlerce durmadan dans eder ve ona onlarca, hatta yüzlerce kişi katılır. İnsanlar bilinçsizce, durmadan dans eder; yorulmalarına rağmen kendilerini durduramazlar.
Bu olay da sanat eserlerine konu olmuştur. Dans edenlerin bazıları yorgunluktan, kalp krizinden ya da inmeden ölür; sonunda yere yığılır kalırlar.

LSD gibi maddeler ise ancak 20. yüzyılda keşfedilmiştir. Dolayısıyla, bu tür vakalar yüzyıllar boyunca dini açıklamalarla değerlendirilmiş; "şeytan ele geçirmiş" gibi söylemlerle açıklanmıştır. Bu yüzden delirdiği sanılarak idam edilen pek çok insan olmuştur.
Ergot alkaloidleri tek bir kimyasal maddeyi değil, bir bileşikler grubunu ifade eder. Örneğin, ergotamin, ergokryptin, ergocornin klasik ergot alkaloidleri arasında sayılır; ancak liste bunlarla sınırlı değildir. LSD, liserjik asitten türetilmiş bir ergolin alkaloididir.
Bazı ergot alkaloidlerinin hedef aldıkları reseptörler şu şekilde özetlenebilir:
Ergometrin → 5-HT₂, Dopamin D₂
Ergokristin → Alfa-adrenerjik
Ergokryptin → Dopamin D₂
Ergocornin → Alfa-adrenerjik
LSD (liserjik asitten üretilir) → 5-HT₂A
Bromokriptin → Dopamin D₂
Bugün sabah migren atağıyla uyanınca bastım ergotamini. Sağ olsun, şak diye geçirdi. Favori vazokonstriktörlerimden biri.